Government scheme: ‘राष्ट्रीय आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल विभाग शिष्यवृत्ती’ हा आर्थिकदृष्ट्या वंचित पार्श्वभूमीतील विद्यार्थ्यांना आधार देण्यासाठी केंद्र सरकारने सुरू केलेला शिष्यवृत्ती कार्यक्रम आहे. या उपक्रमाचा मुख्य उद्देश आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांतील आठवी इयत्ता पूर्ण झालेल्या विद्यार्थ्यांचा शोध घेऊन मदत करणे आणि उच्च माध्यमिक स्तरापर्यंत त्यांचे शिक्षण सुरू ठेवण्यासाठी त्यांना आर्थिक मदत देणे, शैक्षणिक गळती रोखणे हा आहे.
या साठी पात्र विद्यार्थ्यांना 9 वी ते 12 वी पर्यंत दरमहा १००० रुपये शिष्यवृत्ती मिळते. राज्यातील सरकारी, स्थानिक संस्था आणि खाजगी अनुदानित शाळांमध्ये इयत्ता 8 वी मध्ये शिकणारे विद्यार्थी या शिष्यवृत्ती परीक्षेसाठी पात्र आहेत. यासाठी या विद्यार्थ्यांच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न साडेतीन लाख रुपयांपेक्षा जास्त नसावे.
शिष्यवृत्ती परीक्षा पुण्यातील ‘महाराष्ट्र राज्य शिक्षण परिषद’ द्वारे घेतली जाते. परीक्षेत बसण्यासाठी पात्र होण्यासाठी, विद्यार्थ्याने इयत्ता 7 वी मध्ये किमान 55 टक्के गुण मिळवलेले असावेत. SC/ST विद्यार्थ्यांना गुणांमध्ये पाच टक्के सवलत मिळते.
ही परीक्षा मराठी, इंग्रजी, हिंदी, उर्दू, गुजराती, तेलगू, सिंधी आणि कन्नड यासह अनेक माध्यमांमध्ये घेतली जाते. परीक्षा फी रु 100 आणि शाळा संलग्नता फी रु 200 आहे. परीक्षेचा अभ्यासक्रम राज्य सरकारच्या अभ्यासक्रमावर आधारित आहे, ज्यामध्ये इयत्ता आठवी पर्यंतच्या विषयांचा समावेश आहे. विद्यार्थ्यांना बौद्धिक क्षमता चाचणी आणि शैक्षणिक क्षमता चाचणी असे दोन पेपर द्यावे लागतील, ज्यामध्ये 90 गुणांची परीक्षा असेल आणि कालावधी 90 मिनिटांचा असेल. Government scheme
परीक्षेत निवडलेल्या विद्यार्थ्यांना 9वी ते इयत्ता 12वी संपेपर्यंत चार वर्षांसाठी प्रति महिना रु. 1000 (रु. 12 हजार प्रतिवर्ष) शिष्यवृत्ती दिली जाते.
विद्यार्थ्यांनी केंद्र सरकारच्या अधिकृत शिष्यवृत्ती पोर्टल, http://www.scholarships.gov.in द्वारे या शिष्यवृत्तीसाठी अर्ज करणे आवश्यक आहे. त्यांना या पोर्टलद्वारे दरवर्षी नवीन आणि नूतनीकरणाचे अर्ज ऑनलाइन सबमिट करणे आवश्यक आहे. शिष्यवृत्तीच्या निकषांविरुद्ध शाळा आणि जिल्हा स्तरावर अर्जांची पडताळणी केली जाते. पात्र विद्यार्थ्यांना पब्लिक फायनान्स मॅनेजमेंट सिस्टम (PFMS) द्वारे शिष्यवृत्ती थेट त्यांच्या बँक खात्यात मिळते. Government scheme
योजनेचे उद्दिष्ट | Objectives of the scheme | Government scheme
या योजनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील विद्यार्थ्यांनी 8 वी इयत्ता पूर्ण केल्यानंतर त्यांचा शोध घेऊन त्यांना उत्तम शिक्षण मिळणे आणि त्यांचे शिक्षण सुलभ करणे हे आहे. आर्थिक अडचणींमुळे शैक्षणिक गळती रोखण्यावर विशेष लक्ष केंद्रित करून या विद्यार्थ्यांना उच्च माध्यमिक स्तरापर्यंत शिक्षण घेण्यास मदत करणे हा या योजनेचा उद्देश आहे.
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पात्रता निकष | Eligibility criteria for availing the scheme | Government scheme
पालकांचे (आई/वडील) वार्षिक उत्पन्न रु. 3 लाख 50 हजार पेक्षा जास्त नसावे. सक्षम अधिकाऱ्याने स्वाक्षरी केलेला उत्पन्नाचा पुरावा, पुरावा म्हणून आवश्यक आहे.
ही योजना सरकारी शाळा, स्थानिक स्वराज्य संस्था आणि खाजगी अनुदानित शाळांमध्ये शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी खुली आहे.
जे शिष्यवृत्तीधारक इयत्ता 10वी नंतर व्यावसायिक अभ्यासक्रमात प्रवेश घेतात ते पुढील शिष्यवृत्ती लाभांसाठी अपात्र आहेत.
सामान्य श्रेणीतील विद्यार्थ्यांनी इयत्ता 10वीमध्ये 60 टक्क्यांपेक्षा जास्त गुण मिळवणे आवश्यक आहे. अनुसूचित जाती (SC) आणि अनुसूचित जमाती (ST) विद्यार्थी या आवश्यकतेमध्ये 5 टक्के सूट मिळण्यास पात्र आहेत.
9वी ते 10वी आणि 11वी ते 12वी उत्तीर्ण झालेल्या विद्यार्थ्यांनी शिष्यवृत्तीसाठी पात्र राहण्यासाठी पहिल्या प्रयत्नात पास होणे आवश्यक आहे.
पात्र विद्यार्थ्यांचे राष्ट्रीयीकृत बँकेत वैयक्तिक खाते असणे आवश्यक आहे, त्यांच्याकडे आधार कार्ड असणे आवश्यक आहे आणि ते त्यांच्या बँक खात्याशी लिंक करणे आवश्यक आहे.
ज्या वर्गातून विद्यार्थ्याची निवड केली गेली आहे त्या श्रेणीतील शिष्यवृत्ती अर्ज भरणे अनिवार्य आहे. याव्यतिरिक्त, विद्यार्थ्याने अर्जाचा भाग म्हणून त्यांचे जात प्रमाणपत्र सादर करणे आवश्यक आहे.
विद्यार्थ्याने शालेय शिस्तीचे किंवा शिष्यवृत्तीच्या कोणत्याही अटी व शर्तींचे उल्लंघन केल्यास शिष्यवृत्ती निलंबित किंवा समाप्त केली जाऊ शकते.
स्कॉलरशिप खोट्या किंवा चुकीच्या माहितीवर आधारित दिल्यास शिष्यवृत्ती तात्काळ रद्द केली जाईल आणि शिष्यवृत्तीची रक्कम वसूल केली जाईल.
कोणत्याही कारणामुळे एका शैक्षणिक वर्षाचे अंतर असल्यास नूतनीकरण अर्ज सादर केले जाऊ शकत नाहीत आणि बंद केलेली शिष्यवृत्ती पुन्हा चालू केली जाऊ शकत नाही.
आवश्यक कागदपत्रे | important documents
सध्याच्या शाळेचे बोनाफाईड प्रमाणपत्र.
शिष्यवृत्ती पात्र विद्यार्थ्यांच्या राष्ट्रीय आर्थिक घटकाच्या शिष्यवृत्ती स्पर्धा परीक्षेतील गुणपत्रिका.
NMMS परीक्षेची मार्कशीट.
शिष्यवृत्तीसाठी पात्र विद्यार्थ्यांसाठी इयत्ता 9 वी, 10 वी आणि 11 वी च्या मागील वर्षीच्या गुणपत्रिका.
विद्यार्थ्याने शिष्यवृत्तीसाठी पात्र ठरलेल्या प्रवर्गाच्या (जात) सक्षम अधिकाऱ्याची स्वाक्षरी असलेले प्रमाणपत्र.
आधार कार्ड किंवा बँकेच्या पासबुकची प्रत.
शिष्यवृत्ती योजनेचा लाभ घेऊ इच्छिणारे विद्यार्थी खालील अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधू शकतात:
- शिक्षणाधिकारी (माध्यमिक/योजना), जिल्हा परिषद.
- संबंधित शाळेचे मुख्याध्यापक/प्राचार्य.
शिष्यवृत्तीसाठी अर्ज करण्यासाठी आणि आवश्यक माहिती सबमिट करण्यासाठी, विद्यार्थ्यांनी http://www.scholarship.gov.in या अधिकृत पोर्टलला भेट द्यावी. ते त्यांचे नोंदणीकृत नाव वापरून लॉग इन करू शकतात आणि नावनोंदणी, नवीन अर्ज किंवा नूतनीकरण प्रक्रिया पूर्ण करू शकतात. आवश्यक असल्यास, विद्यार्थी या प्रक्रियेसाठी त्यांच्या शाळेच्या मुख्याध्यापक किंवा शिक्षणाधिकार्‍यांची मदत घेऊ शकतात. Government scheme